Kan veganisme het stikstofprobleem oplossen

Laatst zat ik midden in een gesprek over het stikstofprobleem waar mij de volgende vraag werd gesteld: “Kan veganisme het stikstofprobleem oplossen?” Nadat ik de vraag even goed op me in had laten werken, heb ik de vraag in volle overtuiging met “ja” beantwoord. Sowieso ben ik van mening dat veganisme de oplossing is voor vele grote problemen in de wereld, zoals het wereldvoedselprobleem, het tekort aan drinkwater in de wereld, de kap van het regenwoud en de opwarming van de aarde. Dus ook wanneer je het over het stikstofprobleem hebt, ben ik van mening dat veganisme direct een significante bijdrage levert aan de oplossing van dit probleem. Hoe dat komt zal ik uitleggen.

Lees verder na de afbeelding.

Wat is stikstof

Allereerst moeten we kijken wat stikstof is. Stikstof is natuurlijk niet iets nieuws. Stikstof zit namelijk voor ongeveer 78 procent in de lucht die we inademen. Ongeveer 21 procent van de lucht is zuurstof en het resterende percentage is H2o (waterdamp) en andere gassen zoals Argon, Neon etc. Stikstof is dus voor het overgrote deel iets wat sowieso in de lucht zit. Waarom is dat dan nu ineens een probleem? Het is ook eigenlijk niet een stikstofprobleem, maar meer een emissieprobleem, ofwel een uitstootprobleem. De uitstoot van bepaalde gassen levert problemen op. De gassen die in dit geval voor de problemen zorgen zijn stikstofoxiden (NOx) welke uitgestoten worden door bijvoorbeeld de industrie en transportmiddelen, door het verbranden van fossiele brandstoffen. Het andere deel wat problemen oplevert is de uitstoot van ammoniak (NH3). Ammoniak wordt uitgestoten door de veeteelt in de vorm van mest en kunstmest. Deze twee gassen, stikstofoxiden en ammoniak binden zich aan het stikstof in de lucht, vandaar dat ze beide de scheikundige N in de naam hebben.

Waarom spreken we over een stikstofprobleem

Deze verbindingen zijn problematisch omdat ze in hoge doseringen waarin ze nu uitgestoten worden schadelijk zijn voor mens en milieu. De stikstofoxiden die uitgestoten worden door transport en fabrieken zijn in te hoge concentraties vooral een probleem voor mensen met astma, COPD en andere longaandoeningen. Ook een te hoge dosering van ammoniak is zeer schadelijk voor de gezondheid. Echter komt het in de praktijk nauwelijks voor dat er in de buitenlucht te hoge doseringen ammoniak gemeten worden. Dit betekent echter niet dat ze geen impact hebben. Deze hoge doseringen ammoniak zijn trouwens wel in stallen aanwezig. Vandaar dat veel boeren afzuiginstallaties moeten gebruiken. Mochten die uitvallen dan blijkt al snel dat de dieren in de stal binnen enkele minuten op een gruwelijke manier sterven aan een overdosis ammoniak. Helaas zijn daarvan de afgelopen jaren vele voorbeelden via de media naar buiten gekomen. Ook komt het zo nu en dan voor dat boeren zelf omkomen omdat ze in een niet geventileerde ruimte met mest werken.

Nog problematischer wordt het wanneer de uitgestoten concentratie emissies neerslaan op de grond. Dit noemen we stikstofdepositie. Dit houdt dus in dat de uitgestoten gassen van zowel verkeer, industrie en veeteelt neerslaan in de natuur. Het neerslaan of depositie van de stikstofoxiden en ammoniak zorgt er voor dat de bodem verzuurt. De bodem komt dan vol te zitten met voedingsstoffen. Je zou zeggen dat dat positief is, maar dit is eigenlijk een groot probleem. Vooral in natuurgebieden. Het gaat er om dat door deze voedingsrijke bodem bepaalde gewassen de kans krijgen om op te rukken. Hierbij moet je onder andere denken aan grassen, berken en brandnetels. Hierdoor worden andere soorten en veelal ook zeldzame planten, die juist op voedingsarme gronden perfect floreren, verdrongen. Dus in plaats van bijvoorbeeld mooie en nuttige orchideeën, komt het voor dat velden nu vol komen te staan met deze ongewenste gewassen. Het grote probleem hiervan is dat juist de insecten en vogels die afhankelijk zijn van de bloemen van bijvoorbeeld de orchidee verdwijnen, omdat de orchidee verdrongen wordt. Hierdoor neemt de biodiversiteit in een razend tempo af. En daarom spreken we over een stikstofprobleem.

Wat heeft de grootste impact

Het RIVM heeft door heel Nederland meetapparatuur staan en kan met behulp daarvan berekeningen uitvoeren wie het meeste uitstoot en wat de grootste impact heeft op de vermindering van de biodiversiteit. Deze rekenmethode staat vast en is goedgekeurd door de instanties die daarover gaan. Deze rekenmethode wordt ook in andere landen op deze manier toegepast. Uit deze rekenmethode komt naar voren dat de landbouwsector maar liefst 46% van alle stikstofdepositie voor haar rekening neemt. Ter vergelijking: de bouwsector komt uit op 0,6% volgens de berekeningen van het RIVM. Verkeer komt uit op 2,2% stikstofdepositie. De berekeningen geven dus aan dat veeteelt voor bijna de helft van de stikstofdepositie verantwoordelijk is. Het is dus een kwestie van logisch nadenken dat wanneer je de veeteelt weg zou halen, er een enorme vermindering van stikstofdepositie zou zijn.

Wat is veganisme

De Nederlandse Vereniging voor Veganisme hanteert de volgende definitie over wat veganisme is:

Veganisme is een levensstijl waarbij, voor zover praktisch haalbaar, wordt afgezien van alle vormen van exploitatie van, en wreedheid naar, dieren voor eten, kleding of andere doeleinden.

Dit houdt dus mede in dat een veganist plantaardig eet. De World Health Organisation (WHO) alsmede de American Dietetic Association (ADA) hebben aangegeven dat mensen van alle leeftijden uitstekend kunnen leven op een plantaardig dieet (1). Het is gezond, zo niet gezonder dan een dieet met vlees en zuivel en kan bijdragen aan het terugdraaien van diverse ziektes zoals Diabetes type II en bijvoorbeeld een hoge bloeddruk. Tevens kan een plantaardig dieet de kans op hartfalen verminderen evenals diverse soorten van kanker die gelinkt worden aan het eten van bewerkt vlees. De WHO heeft bewerkt vlees in hetzelfde rijtje gezet als roken en asbest wanneer het gaat om de mate van kankerverwekkend zijn. Het is dan ook niet voor niets dat veel meer mensen om gezondheidsredenen overstappen op een plantaardig dieet en ook om ethische redenen het veganisme omarmen. Het lijkt een trend te zijn die niet meer te stoppen is. En dat is goed nieuws voor alles en iedereen. Docu’s op Netflix zoals Cowspiracy, What the Health en The Gamechangers helpen hier enorm bij omdat ze precies laten zien welk effect dierlijke producten op het menselijk lichaam heeft.

Lees ook onze blog over het afvallen op basis van een plantaardig dieet.

Veganisme helpt bij het verminderen van ammoniakuitstoot

Even terug naar de ammoniakuitstoot. Bijna iedere Nederlander groeit op met zuivel, vlees en eieren. Dit is een gewoonte. En zoals bij iedere gewoonte kun je die afleren wanneer je dat wilt of wanneer dat noodzakelijk is. Zoals hiervoor beschreven is de veeteelt volgens de cijfers van het RIVM dus voor 46% verantwoordelijk voor de stikstofdepositie in Nederland door de ammoniakuitstoot. Het op grote schaal houden van dieren voor consumptie eist dus zijn tol. Niet alleen voor de dieren uit de industrie is de veeteelt een enorme lijdensweg, maar de ammoniak die bij de veeteelt vrijkomt is dus ook een zeer groot probleem voor de biodiversiteit en de gezondheid van mens en dier. De veeteelt is een industrie die in principe prima kan stoppen, gezien het feit dat een mens geen dierlijke producten nodig heeft om te overleven. Je zou dierlijke producten als een luxeproduct kunnen zien. Een luxeproduct die er enkel en alleen is voor de smaakbeleving van de mens. De vraag die je jezelf zou kunnen stellen is of jouw smaak belangrijker is dan de problemen waar we mee te kampen hebben. Is jouw smaak belangrijker dan de biodiversiteit in Nederland? Is jouw smaak belangrijker dan het leven van bijvoorbeeld een koe of een varken? Wanneer je die vraag aan iemand stelt krijg je standaard het antwoord nee. Smaak is niet belangrijker dan het leven van een koe of een varken of de biodiversiteit. Maar wanneer je aangeeft dat ze dan vlees, zuivel en eieren niet meer kunnen gebruiken komt er veel weerstand. Mensen willen wel verandering en verbetering, maar veel mensen willen zelf niet veranderen. Het feit is echter wel dat veganisme direct een bijdrage levert aan het verminderen van de ammoniakuitstoot en dus de stikstofdepositie.

Even kort door de bocht

Wanneer je als veganist leeft, gebruik je zoals gezegd geen dierlijke producten. Dit houdt in dat er niet een dier op de wereld gezet hoeft te worden om aan jouw behoefte te kunnen voldoen. Wanneer iedereen veganist zou worden bestaat er voor de boer dus ook geen noodzaak meer om dieren op de wereld te zetten. Dit zou economisch niet echt voordelig zijn voor de boer. Omdat de boer geacht wordt een ondernemer te zijn, zal hij dus iets anders gaan doen om geld te verdienen in plaats van het houden van dieren. Hierdoor zal de veestapel uiteindelijk verdwijnen en de uitstoot van ammoniak in sterke mate verminderen. Dit is misschien een beetje kort door de bocht, maar wel hoe het principe werkt. Het is een kwestie van vraag en aanbod. Wanneer niemand meer dierlijke producten koopt, zullen deze ook niet meer geproduceerd worden.

1. Standpunt American Dietetic Association m.b.t. veganisme

Kan veganisme het stikstofprobleem oplossen