Burgers voorzichtig positief over gericht aanpassen DNA van embryo’s
In 2017 adviseerde de Gezondheidsraad om wetenschappelijk onderzoek met speciaal daarvoor tot stand gebrachte embryo’s onder strikte voorwaarden mogelijk te maken. Ook werd aanbevolen om een maatschappelijke dialoog te organiseren over dit onderwerp, en over het veranderen van het DNA in de cellen van een menselijk embryo (kiembaanmodificatie). Op 25 januari verscheen het eindrapport van de landelijke DNA-dialoog. Daaruit blijkt dat een meerderheid van de deelnemende burgers en experts zich kan vinden in wetenschappelijk onderzoek met menselijke embryo’s en kiembaanmodificatie. Wel vinden zij dit alleen acceptabel, als dit onder strikte voorwaarden en voor specifieke doelen gebeurt, zoals het voorkomen van ernstige erfelijke zieken.
De afgelopen jaren zijn de mogelijkheden om het DNA van menselijke embryo’s te veranderen in een stroomversnelling geraakt, onder meer door de komst van CRISPR-Cas. Met deze techniek zou de aanleg voor een erfelijke ziekte kunnen worden gerepareerd. Veranderingen in het DNA worden doorgegeven, waardoor erfelijke ziekten bij het nageslacht mogelijk zijn te voorkomen. De Gezondheidsraad en de Commissie Genetische Modificatie (COGEM) onderzochten in het gezamenlijke signalement Ingrijpen in het DNA van de mens – morele en maatschappelijke implicaties van kiembaanmodificatie op welke punten het huidige normatieve kader onder druk zou kunnen komen te staan door de nieuwe technologie. Welke ethische en juridische vragen bestaan daarbij en welke vragen of adviezen vloeien daaruit voort voor overheid, burgers, onderzoekers en andere betrokkenen? De Gezondheidsraad en COGEM deden tal van aanbevelingen, waaronder het organiseren van een maatschappelijke dialoog. Op 28 maart 2017 boden zij het signalement aan de minister van VWS, de staatssecretaris van het toenmalige IenM (nu: IenW) en de Tweede Kamer aan.
Embryowet
De Gezondheidsraad verbond aan dit signalement het advies aan de minister van VWS om de Embryowet aan te passen en het verbod op het verrichten van wetenschappelijk onderzoek met speciaal daarvoor gecreëerde embryo’s op te heffen. Dit is volgens de raad nodig om onder strikte voorwaarden fundamenteel onderzoek naar bijvoorbeeld het gebruik van CRISPR-Cas voor kiembaanmodificatie mogelijk te maken.
Geen principiële bezwaren
Het verschijnen van het eindrapport Resultaten van de DNA-dialoog – Zo denken Nederlanders over het aanpassen van embryo-DNA op 25 januari jl. sluit aan bij de aanbevelingen van de Gezondheidsraad in 2017 om een mogelijke opheffing van het verbod op wetenschappelijk onderzoek met speciaal daarvoor tot stand gebrachte embryo’s vergezeld te laten gaan van een maatschappelijke dialoog met zowel het werkveld als het bredere publiek. Zo’n dialoog, zo was het advies, moest ook de nauwe aansluiting garanderen met verdere besluitvorming over de toepassing van kiembaanmodificatie. Uit de DNA-dialogen die tussen oktober 2019 en oktober 2020 in Nederland zijn georganiseerd, blijkt dat de meerderheid van de deelnemers geen principiële, onveranderlijke bezwaren heeft tegen het aanpassen van DNA van toekomstige personen. Wel vinden zij dit alleen acceptabel als dit voor heel specifieke doelen en onder strikte voorwaarden gebeurt. Hierbij noemen zij het voorkomen van ernstige erfelijke aandoeningen en het kunnen maken van een vrije en weloverwogen keuze door toekomstige ouders.
Beleidsmakers
Over de vraag of het acceptabel en nodig is om onderzoek met menselijke embryo’s te verrichten naar de veiligheid en effectiviteit van het aanpassen van embryo-DNA, denken deelnemers verschillend. Er is een kleine groep die vindt dat het aanpassen van embryo-DNA een fundamentele grens overschrijdt en voor geen enkel doel acceptabel is, ongeacht de mogelijke voordelen ervan. Al met al schetst het rapport een beeld van de houding van de Nederlandse samenleving ten opzichte van het aanpassen van DNA in de vroege ontwikkeling van menselijke embryo’s, schrijft Jacqueline Pot, directeur Erfocentrum en penvoerder van de DNA-dialoog, in het voorwoord. “Daarmee helpt het beleidsmakers en andere geïnteresseerden een mening te vormen en afwegingen te maken over een veelzijdig en belangrijk onderwerp.”
Leave a reply
Leave a reply