Groot-Rijnmond relatief rijk, Fryslân hogere brede welvaart

3-8-2023 00:00

Het inkomensniveau in een regio zegt lang niet alles over de brede welvaart van die regio. Brede welvaart gaat over de kwaliteit van veel meer aspecten van het leven van mensen dan alleen het inkomen. Dit wordt duidelijk wanneer bijvoorbeeld de brede welvaart in Fryslân wordt vergeleken met die van Groot-Rijnmond. In Fryslân wordt de relatief lage economische positie gecompenseerd door een hoge score op andere aspecten van het leven. De regio Groot-Rijnmond laat juist een omgekeerd beeld zien: dit gebied is relatief rijk, maar scoort bij veel thema’s van brede welvaart relatief laag ten opzichte van andere regio’s. Dit blijkt uit de CBS-publicatie Regionale brede welvaart 2022.

Doorgaans wordt het bruto binnenlands product (bbp) per hoofd van de bevolking gebruikt als een maatstaf hoe ‘welvarend’ een regio is. Deze is relatief hoog in de grootstedelijke regio’s: Groot-Amsterdam, Delft en Westland, Groot-Rijnmond, Utrecht en Zuidoost-Noord-Brabant. Het bbp per hoofd van de bevolking is relatief laag in grote delen van het noorden van Nederland, zoals in Fryslân, en ook in de Achterhoek, Zuidwest-Overijssel, en Overig Zeeland.

Brede welvaart is de kwaliteit van leven hier en nu, en de mate waarin deze ten koste gaat van de brede welvaart van latere generaties, of van die van mensen elders in de wereld. Brede welvaart bestaat uit veel meer indicatoren dan het bbp per hoofd van de bevolking of andere economische variabelen. Het CBS heeft de brede welvaart onderzocht voor de veertig zogeheten COROP-gebieden. Voor elke indicator is bepaald waar een COROP-gebied staat op de ranglijst ten opzichte van andere gebieden. De indicatoren zijn verdeeld over meerdere thema’s (zoals welzijn, milieu en materiële welvaart).

Bruto binnenlands product per inwoner, 2021*Oost-Groningen27,1Delfzijl en omgeving43,2Overig Groningen49,3Noord-Friesland34,4Zuidwest-Friesland30,2Zuidoost-Friesland38,8Noord-Drenthe32,5Zuidoost-Drenthe31,4Zuidwest-Drenthe36,3Noord-Overijssel44,1Zuidwest-Overijssel38,3Twente40,2Veluwe43,9Achterhoek35,5Arnhem/Nijmegen41,8Zuidwest-Gelderland43,1Utrecht59,9Kop van Noord-Holland32,9Alkmaar en omgeving37,2IJmond38,0Agglomeratie Haarlem34,8Zaanstreek33,5Groot-Amsterdam91,9Het Gooi en Vechtstreek45,9Agglomeratie Leiden en Bollenstreek39,6Agglomeratie ‘s-Gravenhage47,8Delft en Westland57,5Oost-Zuid-Holland37,2Groot-Rijnmond53,5Zuidoost-Zuid-Holland46,1Zeeuwsch-Vlaanderen48,1Overig Zeeland38,7West-Noord-Brabant49,7Midden-Noord-Brabant42,2Noordoost-Noord-Brabant48,0Zuidoost-Noord-Brabant58,1Noord-Limburg44,8Midden-Limburg41,3Zuid-Limburg44,7Flevoland36,4* voorlopige cijfers
Groot-Rijnmond relatief hoog bbp, maar laag vermogen en arbeidsparticipatie
Groot-Rijnmond heeft een bbp van ruim 53 duizend euro per hoofd van de bevolking, en staat daarmee op de vijfde plaats van alle COROP-gebieden. De Friese regio’s hebben een beduidend lager bbp, en staan relatief laag ten opzichte van andere gebieden. Maar op andere indicatoren van brede welvaart op het gebied van materiële welvaart en arbeid scoren de Friese regio’s juist beter. Zo is de netto-arbeidsparticipatie in de Friese regio’s hoger, en de werkloosheid lager dan in Groot-Rijnmond. Ook is de tevredenheid met de reistijd van en naar werk groter.

Op het gebied van besteedbaar inkomen per huishouden zit Rijnmond, samen met de Friese regio’s, aan de onderkant van de ranglijst. Ook het vermogen van huishoudens is in Rijnmond relatief laag, vergeleken met andere gebieden. Wel is de gemiddelde schuld per huishouden relatief laag, net als in Fryslân.

Positie op de ranglijst van de 40 COROP-gebieden, voor indicatoren van materiële welvaart en arbeid
Groot-RijnmondNoord-FrieslandZuidoost-FrieslandZuidwest-Friesland

Materiële welvaart
Bbp per hoofd van de bevolking5332439
Besteedbaar inkomen huishoudens31373226
Gemiddelde schuld per huishouden96810
Vermogen van huishoudens38312315
Arbeid en vrije tijd
Netto arbeidsparticipatie 33312221
Bruto arbeidsparticipatie29311923
Werkloosheid38332619
Tevredenheid met reistijd van

en naar werk4016271

Op welzijnsaspecten relatief hoge welvaart in Fryslân
Op het gebied van welzijn, gezondheid en wonen scoren de Friese regio’s relatief goed. De tevredenheid met het leven en de vrije tijd is relatief hoog in Fryslân, en laag in Groot-Rijnmond. Op het gebied van ervaren gezondheid en levensverwachting zit Groot-Rijnmond bij de onderste 10 COROP-gebieden, de Friese gebieden staan hoger op de relatieve ranglijst. Ook op een aantal aspecten rond wonen is het contrast tussen Rijnmond en de Friese gebieden groot: Fryslân staat hier relatief hoog, terwijl de inwoners van Groot-Rijnmond met hun woongenot onderaan de lijst bungelen.

Positie op de ranglijst van de 40 COROP-gebieden, voor indicatoren van welzijn, gezondheid en wonen
Groot-RijnmondNoord-FrieslandZuidoost-FrieslandZuidwest-Friesland

Welzijn
Tevredenheid met het leven371930
Tevredenheid met vrije tijd373164
Gezondheid
Ervaren gezondheid331287
Levensverwachting bevolking3430166
Wonen
Tevredenheid met woonomgeving3991111
Tevredenheid met de woning3715616

Rijnmond scoort ook relatief slecht op natuur en milieu
Ook op het gebied van milieu en natuurlijk kapitaal komt Groot-Rijnmond er relatief slecht vanaf. Dit gebied kent een relatief hoge uitstoot van fijnstof en broeikasgassen, zeker vergeleken met de Friese gebieden. Ook qua bebouwing en groen-blauwe ruimte (bossen en parken, en open water) scoort Rijnmond relatief slecht, en Fryslân naar verhouding goed.

Positie op de ranglijst van de 40 COROP-gebieden, op indicatoren van milieu en natuurlijk kapitaal
Groot-RijnmondNoord-FrieslandZuidoost-FrieslandZuidwest-Friesland

Milieu
Natuurgebied per inwoner334618
Emissies van fijnstof naar lucht38634
Broeikasgasemissies per inwoner36252831
Kwaliteit van zwemwater binnenwateren20373228
Natuurlijk kapitaal
Natuur en bosgebieden25142235
Bebouwd terrein31541
Groen-blauwe ruimte311132

Het CBS publiceert jaarlijks op Verantwoordingsdag (de derde woensdag van mei) de Monitor Brede Welvaart en de Sustainable Development Goals. Sinds 2020 wordt de brede welvaart ook regionaal gemeten in de regionale Monitor Brede Welvaart (begin december) en sinds 2022 in de Monitor Brede Welvaart Caribisch Nederland (november).

Bronnen

Artikel – Regionale brede welvaart 2022

Visualisatie – Regionale Monitor Brede Welvaart 2022

StatLine – Regionale rekeningen, regionale kerncijfers

Relevante links

Publicatie – Monitor Brede Welvaart en de Sustainable Development Goals 2023

Visualisatie – Monitor Brede Welvaart en SDG’s Caribisch Nederland 2022

Groot-Rijnmond relatief rijk, Fryslân hogere brede welvaart