Regionale Monitor Brede Welvaart toont grote verschillen stad en platteland 1

Regionale Monitor Brede Welvaart toont grote verschillen stad en platteland

© Hollandse Hoogte / David Rozing
Nederlandse steden staan vaker dan plattelandsgemeenten onderaan de gemeentelijke ranglijst van de brede welvaart. Weliswaar is de materiële welvaart in steden groter, het is er vaak minder veilig en schoon en inwoners zijn minder vaak gezond dan in plattelandsgemeenten, al zijn er uitzonderingen. Dit blijkt uit de eerste regionale Monitor Brede Welvaart 2020 van het CBS.

Het CBS heeft voor het eerst de brede welvaart gemeten op regionaal niveau, in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. In de monitor worden ruim 40 indicatoren gebruikt om de brede welvaart ‘hier en nu’ en ‘later’ in kaart te brengen voor gemeenten, provincies en COROP-gebieden. Tezamen geven deze indicatoren een breder beeld van de staat en ontwikkeling van de regionale samenleving dan alleen de economische indicatoren.

Huidige en toekomstige brede welvaart

Brede welvaart ‘hier en nu’ gaat over de kwaliteit van leven en van de omgeving waarin mensen leven. Dit zijn onder andere materiële welvaart, gezondheid en milieu. Brede welvaart ‘later’ betreft de sociale, economische, menselijke en natuurlijke hulpbronnen die volgende generaties nodig hebben om eenzelfde niveau van brede welvaart te kunnen bereiken als de huidige generatie.

De regionale Monitor Brede Welvaart is een spin-off van de Monitor Brede Welvaart & de SDG’s die het CBS sinds 2018 maakt. Deze eerste editie is werk in uitvoering. Zo moet het onderdeel ‘elders’ van het brede welvaartsbegrip nog worden ontwikkeld voor de regionale vergelijking. 

Indicatoren bovenaan de gemeentelijke ranglijst van de brede welvaart1)
Aa en Hunze86
Aalburg32
Aalsmeer84
Aalten33
Achtkarspelen63
Alblasserdam103
Albrandswaard95
Alkmaar62
Almelo72
Almere81
Alphen aan den Rijn112
Alphen-Chaam117
Ameland107
Amersfoort113
Amstelveen103
Amsterdam62
Apeldoorn113
Appingedam23
Arnhem83
Assen53
Asten83
Baarle-Nassau34
Baarn93
Barendrecht134
Barneveld72
Bedum22
Beek66
Beemster108
Beesel64
Berg en Dal21
Bergeijk137
Bergen (L.)85
Bergen (NH.)103
Bergen op Zoom72
Berkelland75
Bernheze61
Best63
Beuningen51
Beverwijk61
De Bilt94
Binnenmaas63
Bladel83
Blaricum127
Bloemendaal166
Bodegraven-Reeuwijk105
Boekel104
Ten Boer43
Borger-Odoorn42
Borne85
Borsele73
Boxmeer74
Boxtel73
Breda122
Brielle72
Bronckhorst75
Brummen95
Brunssum73
Bunnik127
Bunschoten71
Buren62
Capelle aan den IJssel62
Castricum146
Coevorden33
Cranendonck63
Cromstrijen44
Cuijk30
Culemborg72
Dalfsen106
Dantumadiel53
Delft92
Delfzijl42
Deurne62
Deventer62
Diemen84
Dinkelland94
Doesburg52
Doetinchem20
Dongen91
Dongeradeel32
Dordrecht92
Drechterland105
Drimmelen91
Dronten116
Druten62
Duiven52
Echt-Susteren33
Edam-Volendam123
Ede113
Eemnes117
Eemsmond22
Eersel125
Eijsden-Margraten85
Eindhoven92
Elburg114
Emmen62
Enkhuizen73
Enschede51
Epe63
Ermelo62
Etten-Leur60
Ferwerderadiel53
De Fryske Marren61
Geertruidenberg70
Geldermalsen22
Geldrop-Mierlo72
Gemert-Bakel71
Gennep42
Giessenlanden44
Gilze en Rijen62
Goeree-Overflakkee92
Goes74
Goirle93
Gooise Meren62
Gorinchem21
Gouda63
Grave83
‘s-Gravenhage82
Groningen103
Grootegast22
Gulpen-Wittem55
Haaksbergen84
Haaren116
Haarlem111
Haarlemmerliede en Spaarnwoude63
Haarlemmermeer133
Halderberge30
Hardenberg63
Harderwijk72
Hardinxveld-Giessendam82
Haren32
Harlingen63
Hattem84
Heemskerk62
Heemstede105
Heerde63
Heerenveen51
Heerhugowaard42
Heerlen51
Heeze-Leende127
Heiloo126
Den Helder51
Hellendoorn93
Hellevoetsluis82
Helmond71
Hendrik-Ido-Ambacht155
Hengelo73
‘s-Hertogenbosch122
Heumen117
Heusden104
Hillegom62
Hilvarenbeek138
Hilversum92
Hof van Twente53
Hollands Kroon73
Hoogeveen42
Hoorn71
Horst aan de Maas84
Houten124
Huizen104
Hulst85
IJsselstein83
Kaag en Braassem93
Kampen41
Kapelle146
Katwijk122
Kerkrade51
Koggenland94
Kollumerland en Nieuwkruisland33
Korendijk54
Krimpen aan den IJssel85
Krimpenerwaard51
Laarbeek51
Landerd94
Landgraaf32
Landsmeer125
Langedijk104
Lansingerland114
Laren115
Leek33
Leerdam10
Leeuwarden83
Leiden103
Leiderdorp114
Leidschendam-Voorburg134
Lelystad61
Leudal53
Leusden116
Lingewaal43
Lingewaard92
Lisse84
Lochem95
Loon op Zand82
Lopik106
Loppersum34
Losser85
Maasdriel52
Maasgouw62
Maassluis52
Maastricht102
De Marne33
Marum23
Medemblik81
Meerssen85
Meierijstad73
Meppel52
Middelburg73
Midden-Delfland137
Midden-Drenthe84
Midden-Groningen22
Mill en Sint Hubert103
Moerdijk50
Molenwaard43
Montferland52
Montfoort126
Mook en Middelaar137
Neder-Betuwe61
Nederweert85
Neerijnen32
Nieuwegein61
Nieuwkoop114
Nijkerk94
Nijmegen82
Nissewaard61
Noord-Beveland63
Noordenveld107
Noordoostpolder62
Noordwijk143
Noordwijkerhout30
Nuenen, Gerwen en Nederwetten137
Nunspeet83
Nuth43
Oegstgeest125
Oirschot85
Oisterwijk103
Oldambt32
Oldebroek116
Oldenzaal61
Olst-Wijhe74
Ommen96
Onderbanken63
Oost Gelre52
Oosterhout61
Ooststellingwerf54
Oostzaan106
Opmeer106
Opsterland43
Oss61
Oud-Beijerland62
Oude IJsselstreek32
Ouder-Amstel93
Oudewater95
Overbetuwe73
Papendrecht72
Peel en Maas72
Pekela42
Pijnacker-Nootdorp125
Purmerend60
Putten106
Raalte76
Reimerswaal94
Renkum62
Renswoude95
Reusel-De Mierden138
Rheden53
Rhenen105
Ridderkerk63
Rijssen-Holten93
Rijswijk72
Roerdalen95
Roermond72
De Ronde Venen73
Roosendaal51
Rotterdam82
Rozendaal126
Rucphen44
Schagen113
Scherpenzeel83
Schiedam51
Schiermonnikoog115
Schinnen32
Schouwen-Duiveland63
Simpelveld54
Sint Anthonis117
Sint-Michielsgestel104
Sittard-Geleen43
Sliedrecht72
Sluis33
Smallingerland73
Soest94
Someren84
Son en Breugel136
Stadskanaal31
Staphorst106
Stede Broec71
Steenbergen23
Steenwijkerland43
Stein54
Stichtse Vecht51
Strijen43
S�dwest-Frysl�n64
Terneuzen51
Terschelling107
Texel64
Teylingen122
Tholen63
Tiel40
Tilburg82
Tubbergen84
Twenterand52
Tynaarlo104
Tytsjerksteradiel74
Uden51
Uitgeest135
Uithoorn84
Urk123
Utrecht102
Utrechtse Heuvelrug84
Vaals63
Valkenburg aan de Geul54
Valkenswaard72
Veendam21
Veenendaal62
Veere136
Veldhoven113
Velsen81
Venlo83
Venray52
Vianen10
Vlaardingen71
Vlieland104
Vlissingen41
Voerendaal94
Voorschoten116
Voorst54
Vught123
Waadhoeke41
Waalre146
Waalwijk50
Waddinxveen84
Wageningen84
Wassenaar105
Waterland137
Weert72
Weesp73
Werkendam62
West Maas en Waal73
Westerveld75
Westervoort72
Westerwolde21
Westland164
Weststellingwerf33
Westvoorne127
Wierden64
Wijchen41
Wijdemeren105
Wijk bij Duurstede113
Winsum22
Winterswijk32
Woensdrecht81
Woerden113
De Wolden64
Wormerland74
Woudenberg146
Woudrichem40
Zaanstad61
Zaltbommel41
Zandvoort72
Zederik53
Zeewolde106
Zeist72
Zevenaar21
Zoetermeer81
Zoeterwoude94
Zuidhorn23
Zuidplas84
Zundert95
Zutphen73
Zwartewaterland82
Zwijndrecht21
Zwolle123
Bron: CBS, regionale Monitor Brede Welvaart 2020
1)De kaart toont het aantal indicatoren waarvoor een gemeente behoort tot het bovenste kwart van de ranglijst van gemeenten.

Steden minder schoon en veilig maar welvarender

Er zijn grote verschillen in brede welvaart tussen stedelijke en plattelandsgemeenten, vooral in milieu, veiligheid en materiële welvaart. Een stedelijke leefomgeving is minder schoon en minder veilig. Stedelingen zijn ook minder gezond. In een stad is minder sociale cohesie, hoewel de afstand tot allerlei voorzieningen korter is. De materiële welvaart in steden is daarentegen hoger dan op het platteland.

Amsterdam, Rotterdam en Den Haag staan met 17 indicatoren onderaan de ranglijst van de brede welvaart ‘hier en nu’. Maar dit geldt ook voor steden als Heerlen, Maastricht, Groningen en Vlissingen met 14 of 15 indicatoren. Hetzelfde patroon is te zien bij de brede welvaart ‘later’.

In steden neemt de brede welvaart vaker toe

De ontwikkeling van de brede welvaart is gunstig. In vrijwel alle gemeenten, stad en platteland, daalde het aantal geregistreerde misdrijven, nam de werkloosheid af en steeg het mediaan besteedbare inkomen. Over het algemeen verloopt deze ontwikkeling in de steden gunstiger dan op het platteland.

Minder welvaart op platteland maar veiligere en schonere leefomgeving

Plattelandsgemeenten bieden een relatief schone en veilige leefomgeving, met meer natuur en minder emissies van fijnstof en broeikasgassen. Ervaren gezondheid en de levensverwachting van vrouwen zijn er hoger dan in steden. Wel zijn voorzieningen, zoals een basisschool, gemiddeld genomen verder weg.

Leven in een stad is niet per se slechter dan op het platteland. Mensen wegen de nadelen op het ene aspect van brede welvaart af tegen de voordelen op een ander aspect.

Indicatoren onderaan de gemeentelijke ranglijst van de brede welvaart1)
Aa en Hunze50
Aalburg52
Aalsmeer63
Aalten51
Achtkarspelen103
Alblasserdam86
Albrandswaard54
Alkmaar116
Almelo158
Almere106
Alphen aan den Rijn74
Alphen-Chaam72
Ameland102
Amersfoort53
Amstelveen93
Amsterdam179
Apeldoorn53
Appingedam157
Arnhem137
Assen74
Asten51
Baarle-Nassau104
Baarn65
Barendrecht83
Barneveld73
Bedum61
Beek113
Beemster62
Beesel82
Berg en Dal73
Bergeijk73
Bergen (L.)103
Bergen (NH.)31
Bergen op Zoom116
Berkelland82
Bernheze43
Best43
Beuningen32
Beverwijk76
De Bilt33
Binnenmaas51
Bladel42
Blaricum53
Bloemendaal62
Bodegraven-Reeuwijk62
Boekel73
Ten Boer53
Borger-Odoorn111
Borne30
Borsele83
Boxmeer41
Boxtel51
Breda107
Brielle94
Bronckhorst72
Brummen81
Brunssum127
Bunnik41
Bunschoten74
Buren74
Capelle aan den IJssel85
Castricum11
Coevorden115
Cranendonck72
Cromstrijen41
Cuijk63
Culemborg53
Dalfsen61
Dantumadiel112
Delft126
Delfzijl146
Deurne53
Deventer104
Diemen63
Dinkelland51
Doesburg127
Doetinchem104
Dongen53
Dongeradeel41
Dordrecht167
Drechterland73
Drimmelen63
Dronten83
Druten42
Duiven94
Echt-Susteren114
Edam-Volendam44
Ede61
Eemnes43
Eemsmond60
Eersel73
Eijsden-Margraten40
Eindhoven127
Elburg52
Emmen146
Enkhuizen138
Enschede148
Epe102
Ermelo50
Etten-Leur83
Ferwerderadiel30
De Fryske Marren62
Geertruidenberg118
Geldermalsen40
Geldrop-Mierlo52
Gemert-Bakel21
Gennep53
Giessenlanden61
Gilze en Rijen62
Goeree-Overflakkee62
Goes62
Goirle22
Gooise Meren53
Gorinchem118
Gouda95
Grave62
‘s-Gravenhage178
Groningen148
Grootegast61
Gulpen-Wittem71
Haaksbergen64
Haaren41
Haarlem117
Haarlemmerliede en Spaarnwoude30
Haarlemmermeer83
Halderberge52
Hardenberg82
Harderwijk54
Hardinxveld-Giessendam74
Haren31
Harlingen135
Hattem62
Heemskerk13
Heemstede43
Heerde71
Heerenveen72
Heerhugowaard85
Heerlen159
Heeze-Leende52
Heiloo32
Den Helder107
Hellendoorn63
Hellevoetsluis75
Helmond119
Hendrik-Ido-Ambacht54
Hengelo84
‘s-Hertogenbosch64
Heumen31
Heusden42
Hillegom75
Hilvarenbeek51
Hilversum65
Hof van Twente81
Hollands Kroon83
Hoogeveen93
Hoorn86
Horst aan de Maas52
Houten52
Huizen33
Hulst83
IJsselstein24
Kaag en Braassem73
Kampen32
Kapelle52
Katwijk54
Kerkrade127
Koggenland62
Kollumerland en Nieuwkruisland93
Korendijk20
Krimpen aan den IJssel74
Krimpenerwaard63
Laarbeek61
Landerd74
Landgraaf94
Landsmeer32
Langedijk53
Lansingerland72
Laren65
Leek61
Leerdam54
Leeuwarden165
Leiden117
Leiderdorp74
Leidschendam-Voorburg73
Lelystad166
Leudal52
Leusden41
Lingewaal40
Lingewaard73
Lisse03
Lochem62
Loon op Zand53
Lopik72
Loppersum112
Losser114
Maasdriel74
Maasgouw52
Maassluis74
Maastricht158
De Marne61
Marum71
Medemblik63
Meerssen71
Meierijstad23
Meppel94
Middelburg94
Midden-Delfland42
Midden-Drenthe83
Midden-Groningen73
Mill en Sint Hubert53
Moerdijk104
Molenwaard51
Montferland102
Montfoort62
Mook en Middelaar31
Neder-Betuwe115
Nederweert51
Neerijnen50
Nieuwegein96
Nieuwkoop42
Nijkerk32
Nijmegen137
Nissewaard85
Noord-Beveland143
Noordenveld50
Noordoostpolder83
Noordwijk54
Noordwijkerhout20
Nuenen, Gerwen en Nederwetten42
Nunspeet51
Nuth41
Oegstgeest64
Oirschot42
Oisterwijk33
Oldambt147
Oldebroek61
Oldenzaal32
Olst-Wijhe70
Ommen51
Onderbanken41
Oost Gelre42
Oosterhout53
Ooststellingwerf103
Oostzaan73
Opmeer62
Opsterland61
Oss64
Oud-Beijerland43
Oude IJsselstreek135
Ouder-Amstel83
Oudewater84
Overbetuwe83
Papendrecht44
Peel en Maas62
Pekela156
Pijnacker-Nootdorp51
Purmerend97
Putten42
Raalte61
Reimerswaal72
Renkum63
Renswoude53
Reusel-De Mierden41
Rheden73
Rhenen31
Ridderkerk115
Rijssen-Holten32
Rijswijk85
Roerdalen91
Roermond116
De Ronde Venen72
Roosendaal135
Rotterdam178
Rozendaal52
Rucphen105
Schagen93
Scherpenzeel22
Schiedam1610
Schiermonnikoog52
Schinnen21
Schouwen-Duiveland113
Simpelveld113
Sint Anthonis61
Sint-Michielsgestel31
Sittard-Geleen136
Sliedrecht88
Sluis123
Smallingerland93
Soest23
Someren41
Son en Breugel52
Stadskanaal145
Staphorst71
Stede Broec83
Steenbergen72
Steenwijkerland91
Stein83
Stichtse Vecht63
Strijen40
S�dwest-Frysl�n124
Terneuzen154
Terschelling102
Texel124
Teylingen34
Tholen62
Tiel169
Tilburg128
Tubbergen82
Twenterand73
Tynaarlo31
Tytsjerksteradiel82
Uden32
Uitgeest52
Uithoorn73
Urk74
Utrecht138
Utrechtse Heuvelrug32
Vaals115
Valkenburg aan de Geul93
Valkenswaard53
Veendam167
Veenendaal42
Veere81
Veldhoven12
Velsen54
Venlo136
Venray93
Vianen52
Vlaardingen136
Vlieland63
Vlissingen148
Voerendaal82
Voorschoten43
Voorst71
Vught45
Waadhoeke72
Waalre32
Waalwijk95
Waddinxveen53
Wageningen64
Wassenaar52
Waterland62
Weert52
Weesp95
Werkendam41
West Maas en Waal72
Westerveld90
Westervoort117
Westerwolde81
Westland73
Weststellingwerf102
Westvoorne71
Wierden51
Wijchen50
Wijdemeren42
Wijk bij Duurstede11
Winsum83
Winterswijk81
Woensdrecht52
Woerden73
De Wolden51
Wormerland62
Woudenberg31
Woudrichem20
Zaanstad158
Zaltbommel93
Zandvoort106
Zederik61
Zeewolde52
Zeist45
Zevenaar105
Zoetermeer137
Zoeterwoude73
Zuidhorn83
Zuidplas72
Zundert82
Zutphen104
Zwartewaterland21
Zwijndrecht136
Zwolle73
Bron: CBS, regionale Monitor Brede Welvaart 2020
1)De kaart toont het aantal indicatoren waarvoor een gemeente behoort tot het onderste kwart van de ranglijst van gemeenten.

Uitzonderingen

Niet alle plattelandsgemeenten hebben een hoge brede welvaart en niet alle steden staan onderaan de ranglijst. Inwoners van gemeenten als Bloemendaal, Bergeijk en Midden-Delfland combineren een relatief hoog inkomen met een schone leefomgeving, goede gezondheid en lage werkloosheid. Andere gemeenten, zoals de Groningse gemeenten Veendam, Oldambt, en Stadskanaal, staan relatief vaak onderaan de ranglijst van de brede welvaart ‘hier en nu’ en ‘later’. Hier is de gezondheid relatief laag, de afstand tot een basisschool groot, worden veel misdrijven gepleegd en is de materiële welvaart laag.

Sommige verstedelijkte gemeenten staan juist relatief vaak bovenin de gemeentelijke ranglijst van de brede welvaart ‘hier en nu’ en ‘later’. In gemeenten als Hendrik-Ido-Ambacht, Barendrecht en Oegstgeest is de afstand tot voorzieningen kort, wonen mensen dichtbij natuur, is het milieu relatief schoner, de gezondheid beter, de bevolking hoogopgeleid, en de werkloosheid laag.

Wegens grote belangstelling kan de link hieronder naar het dashboard een melding opleveren dat de pagina momenteel niet bereikbaar is, we werken aan een oplossing hiervoor.


Bronnen

Relevante links

Leave a reply